Manastir Kosijerevo sa crkvom posvećenom Rođenju Bogorodice prvobotno se nalazio na lijevoj obali Trebišnjice, a 1966. godine je premješten u selo Petroviće, oko 40 kilometara udaljeno od Nikšića.[1]

Vrijeme postanka Kosijereva nije poznato. A narodno predanje ga vezuje za XIV vijek. Istorijski izvori prvi put bilježe Kosijerevo 1529. godine i njegovog proigumana  Dionisija. Česti su pomeni manastira u XVII i XVIII vijeku. Kosijerevo je više puta paljeno i pljačkano od strane Turaka.  Godine 1807. Turci su srušili manastirsku crkvu, koju deset godina klasnije obnavlja hadži Dionisije Dobrićevac. Naredna velika obnova manstira bila je 1864. godine, o čemu svjedoči sačuvani kameni natpis sa portala stare crkve. Na natpisu je i ime graditelja Toma Tomaševića.

U Kosijerevu su se čuvale mošti Sv. Arsenija Srpskog od 1884. do 1914. godine, kada su prenesene u Ostrog, a zatim u Ždrebaonik.

Najveće stradanje u svojoj istoriji Kosijerevo je imalo u Prvom svjetskom ratu, 1914. godine. Austrijska vojska je do temelja srušila crkvu, a konake zapalila. Tom prilikom stradale su skoro sve manastirske dragocjenosti. Na mjestu porušene crkve podignuta je nova 1933. godine. Novo Kosijerevo nije ponovilo oblike i dimenzije srušenog hrama, već je proizvoljno sagrađeno u potpuno novom stilu, inspirisano crkvama moravske škole.  Današnje Kosijerevo ima osnovu trikhonosa sa kupolom i pripratom. Građevina je duga 15 m, a široka 9 m. Sve fasade su oživljene profilisanim arkadama koje imaju izražene vijence. Prozori su lučnog oblika, a iznad svakog je po jedan okulus. Građeno je od pravilno tesanog kamena, složenog u horizontalne redove. Kako su fasade bogato raščlanjene, potencirajući igru svjetlosti i sjenke, tako isto su i krovne mase kasadno riješene, naglašavajući vertikalnost hrama. Kriškasta, sa osam prozora, leži na kockastom postolju. Iznad priprate se diže kula-zvonik. U prostoru za zvona otvori su u vidu bifora.

Novo Kosijerevo egzistiralo je svega 33 godine u dolini Trebišnjice. Slično manstiru Dobrićevu, i ono je moralo biti izmješteno na novu lokaciju. Vještačko jezero, formirano za potrebe hidroelektrane na Trebišnjici, prekrilo je autentične prostore njihovog vjekovnog postojanja. Prenošenje Kosijereva bilo je, relativno jednostavno, jer crkva nije živopisana. Izmještanje Kosijereva obavljeno je u organizaciji Motropolije crnogorsko-primorske, 1966. godine. Prije početka radova fasadni kamen je obilježen i demontiran. Na novoj lokaciji sagrađena je crkva, identičnih dimenzija, od savremenih građevinskih materijala. U njene zidove ponovo je ugrađen originalni fasadni kamen.  Neposredno poslije završetka radova na arhitekturi, unutrašnjost hrama islikao je živopisac Naum Andrić. Od rizničkih predmeta Kosijerevo posjeduje samo nekolika srebrna kandila, koja su pripadala starom manstiru. Od većeg broja ruskih štampanih knjiga ističe se luksuzno okovano Jevanđelje iz 1856. godine[2].

Ruski nučnik Pavel Rovinski, ostavio je dragocjene zabilješke o manastiru Kosijerevu kada se on nalazio na prvobitnoj lokaciji.  Tako Rovinski, između ostalog piše: ,, Odmaknut malo od obale, na nešto izdignutoj zaravni nalazi se manstir. Kao i drugi manstiri i on je ograđen zidom. Sa spoljne strane u dvorište vodi velika kapija s lukom. A s unutrašnje strane je drugi zid, iza koga se nalazi glavni dio manastira s crkvom. Ovdje su probijena vratanca, vrlo malena (1.5 m visine i 25 cm širine), da ne bi mogao projahati konjanik, nego ni provesti konja. Očigledno, to je učinjeno da se spriječi drskost, koju su sebi dozvoljavali Turci, ujahujući ponekad i u samu crkvu…“[3]

Miodrag Ćetković. Grad kulture

[1] Vasilije Mujo Spasojević, Božiji hramovi na tlu Crne Gore, Cetinje, 2003, str. zg202.

[2] Tatjana Pejović, Manastiri na tlu Crne Gore, Novi Sad, Cetinje, 1995, str. 188-189; vidi opširnije: Čedomir Popović Zeno, Manastir Kosijerevo.

[3] Pavel Apolonovič Rovinski, Crna Gora u prošlosti i sadašnjosti, tom IV, Cetinje, S. Karlovci, Novi Sad, 1994, str. 434.