Izuzetan slučaj ,od svih naših gradova, da se prve pozorišne predstave davaju dvije godine nakon oslobođenja jednog grada . To je bilo u Nikšiću 1879.g0dine. prilikom proslave edvogodišnjice oslobođenja varoši. Prva predstava data je u Trebjesi, pod vedrijem nerbom. Igrana je  ,, Balkanska carica „  od Nikoli I.  Režirao je sam autor drame.

  Bakica Šobajić u dopisu ,, Glasu Crnogorca “ ,početkom 1884. godine ,  piše o inicihjativi za osnivanje pozorišnog društva koje bi u korist Čitaonice dalo neke predstave.  Da bi ubrzo i bilo osnovano pozorišno društvo , koje je imalo cilj i zadatak osposobljaavanje desetak momaka za izvođenje predstav .  Od članova tadašnje uprave poznati su Bekica Šobajić i Jovica Rnjez. [1]

 Za prvu predstavu je odabrana drama Manojila Đorđevića Prizrenca  ,, Slobodarka“ , i ona je predstavljena publici 16. Februara 1884.godine , što se može uzeti za zvanični datum,početka pozorišnog života u  gradu pod Trebjesom.

U oktobro 1884.godine knjaz Nikola je posjetio Nikšić i tom prilikom obećao prilog od sto dukata za podizanje ,, Hercegovačkog doma “.[2] Po pisanjima Bekice Šobajića , prvi članovi društva i izvođači bili sun Hercegovački uskoci, te po tome i knjaz zgradu pozorišta naziva ,,Hercegovački dom“.

Sledeće 1885.godine , se izvodi drama Jovana Subotića ,,Krst i kruna “ , zatim  predstava ,, Smrt Stevana Dečanskoga  “ . da bi 1886 .g. bila izvedena i,, Balkanska carica“ . kako piše Glas Crnogorca ,, ovdašnji svijet prvi put vidio divnu istorijsku sliku“.[3] Iajući u vidu činjenicu da je knjaz Nikola dramu ,,Balkanska carica „ pisao 1882.godine , ostaje nepoznanica kakav je “komad ,, preteča zvaničnog djela izvođen 1879.g. u Trebjesi.  Potom je u januaru sledeće godine izvedena predstava ,,Kir Janja“  Jovana Sterije Popovića. Ponovno prikazivanje ,,Balkanske carice „ urađeno je 1887.godine , i nakon predstave,, Glas Crnogorca „  opisao je detaljan prikaz izvođenja predstave kao i imena većine izvođača. Nikšićko pozorište dalje nastavlja sa izvođenjem drama ,, Miloš Obilić ,, Jovana Sterije Popovića,  potom ,, Revizor „ od Gogolja  se izvodi 1892.godine. iako u narednijem godinama je bio razgranat pozorišni život , sve do 1896. godine , nema zapisa o davanju predstava , da bi te godine bile predstavljen komedij: ,, Tri bekrije „ , ,, Čestitam“ ,  ,, Cigani “ .

Poslednju vijest o radu Pozorišnog društva , prije njegovog stapanja sa pjevačkim društvom ,, Zahumlje“ donio je ,, Glas Crnogorca“ , početkom 1897.godine. [4]

Miodrag Cetkovic, Grad kulture

[1] Veljko Šakotić, Nikšić u knjaževini Crnoj Gori,  Nikšić 1996.godina, str. 270.

[2] Isto.

[3] Glas Crnogorca, br.16. 1885.g.

[4] Veljko Šakotić , Nikšić u knjaževini Crnoj Gori, str.276