Ovaj sveti hram posvećen imenu svetoga Vasilija Ostroškog Čudotvorca, a u spomen pravoslavnih crnogorskih i hercegovačkih ratnika , poginulih za vjeru i otadžbinu, podiže blagovjerni gospodar Nikola I Petrović Njegoš, knjaz crnogorski, ljeta 1895.[1]

U najslavnijim danima crnogorskog oružja, tokom „Veljega rata“, na glas da su opsjednuti Građani Nikšića izjavili, da bi rado pregovarali o predaji grada,knjaz Nikola je dao zavjet da će podići zadužbinu-hram u drevnom Onogoštu. Rečeno je čekalo da bi bilo učinjeno. Knjaz Nikola je, 1888.godine,odlučio da ispuni zavjet. I otpočeli su radovi na nivelaciji Petrove glavice, budućeg gradilišta hrama, koji su ubrzo prekinuti zbog nerodnih godina, jer je trebalo narod pomoći. Obustavljeni radovi, nastavljeni su nekoliko godina kasnije, kada je počela da pristiže pomoć ruskog imperatora i sv. Sinoda Ruske pravoslavne crkve.[2] U avgustu, 1891. godine, Sinod je uputio u Crnu Goru svoga arhitektu Mihajla Mihajlovića Preobraćženskog, čuvenog  projektanta sakralnih objekata u Rusiji. On je „ podnio nacrt buduće crkve, koja će biti veličanstvena, u bizantijskom stilu“.[3] Svečano polaganje kamena temeljca obavio je ktitor knjaz Nikola I. Petrović, četvrtog jula 1895.godine. Radovi su trajali do 10.avgusta 1899.godine, kada je „Glas Crnogorca“ objavio da je „ dovršen i pošljednji rad na hramu  – zvonnik “ i da je „ ostalo da se dovrši unutrašnjost “.[4] 

Imena 3098 „ poginulih junaka crnogorskih i hercegovačkih u poslednjem ratu “ , u čiji spomen je podignut hram, ovom prilikom nijesu uklesana u stubove-nosače svodova, kako je želio knjaz Nikola, već su, štampana na svili, u „ pozlaćenim okvirima“ , izložena na bočnim zidovima.[5] Svečanom osvećenju saborne crkve u Nikšiću, 15.avgusta 1900.godine, prisustvovali su knjaz Nikola sa sinom Mirkom, knez Petar  Karađorđević sa sinovima Đorđem i Aleksandrom, glavari iz sve Crrne Gore, ruski i grčki diplomatski predstavnici i italijanski izaslanik general Pedoti, kao i oko dvanaest  hiljada građana iz Nikšića i okoline.[6]