Spomenik kralju Nikoli na nikšićkom Trgu slobode postavljen je 9. maja 2006 godine. Autor spomenika je beogradski vajar Miodrag Živković. Spomenik je konjička figura, sa postamentom je visine 9, 15 m.[1]

Knjaz (kralj) Nikola I Petrović Njegoš vladao je Crnom Gorom dugih šest decenija. Naslijedio je ekonomski zaostalu zemlju.  Odlukama Berlinskog kongresa 1878. godine Crna Gora je dobila međunarodno priznanje nezavisnosti  i znatno teritorijalno proširenje, a dobitkom Bara, prvi put je izašla na more.

Potpisivanjem sporazuma o razgraničenju sa Srbijom i Albanijom, u Beogradu 22. oktobra 1912, godine, Crna Gora se znatno povećava obuhvatajući 14. 254 km².

U toku vladavine Nikole Petrovića vođena su četiri teška rata. Crnogorci su  hrabro branili svoju zemlju, pomagali hercegovačke ustanike protiv Turaka(1861, 1875), zajedno sa Srbijom ratovali protiv Turaka (1876),   u Prvom i Drugom  balkanskom ratu (1912-1913) i Austro-Ugarske u Prvom svjetskom ratu.

Uporno je nastojao da besputnu i siromašnu Crnu Goru uredi po ugledu na evropske napredne zemlje, a viteškim mitovima sklone Crnogorce prosvijetli, obrazuje i podstakne i na one poslove i zanate koji u narodu nijesu bili na osobitoj cijeni. U međuvjerskim  i međunacionalnim odnosima je bio tolerantan.  Između Vatikana i Crne Gore sklopljen je Konkordat kojim se reguliše položaj katolika u Crnoj Gori. U svojim proglasima apeluje na Crnogorce da budu velikodušni prema ,, braći muhamedanske vjere“.

Nikola I je posebnu pažnju poklanjao razvoju prosvjetne djelatnosti. Otvorio je na destine osnovnih i više srednjih škola, a 1869. godine na Cetinju je otvorena Bogoslovija. Knajz (kralj) Nikola bi je nadaraen za književno stvaralaštvo.

Zahvaljajući svojoj državnoj pronicljivosti i spretnosti uspio je da uspostavi saradnju sa mnogim evropskim vladarima, uključujući i vjekovne neprijatelje, Turke. Na poziv sultana Abdul Hamida knjaz Nikola je dva puta boravio u Carigradu-1883. i 1889. godine.

Crna Gora je 15. avgusta 1910. godine proglašena za kraljevinu, a knjaz Nikola za kralja.  Istog dana proglašen je za feldmaršala ruske vojske[2].

Grad Nikšić duguje veliku zahvalnost kralju Nikoli i ovaj spomenik je i podignut iz tog razloga.

Naime, kranjaz (kralj) Nikola je utemeljitelj novog Nikšića poslije oslobođenja od Turaka. Zhvaljujući njegovom angažovanju u Nikšić je došao čuveni arhitekta Josip Slade koji je uradio plan novog grada. Inicijativom knjževom podignut je Saborni hram Sv. Vasilija Ostroškog, Carev most, Vukov most,  mnoge osnovne škole, gimnazija, bolnica, zatim niz privrednih preduzeća. Njegova ljubav prema Nikšiću posebno se došla do izražaja kada je odlučio da u ovom gradu podugne sebi  Dvorac. [3]

Miodrag Ćetković, Grad kulture

[1] sites. google.com/sile/jovanapeković 501/o-niksicu/spomenik-kralju-Nikoli (pristupljeno(19. 05. 2021.)

[2] Dragutin Vukotić, Osvrt na ličnost i djelo Nikole I Petrovića Njegoša, zbornik Kralj Nikola Ličnost , djelo i vrijeme, knj I, CANU, Podgorica, 1998, str.10-21.

[3] Veljko Šakotić, Nikšić u Knaževini (kraljevini) Crnoj Gori, Nikšić, 1996, fototipsko izdanje, str. 110-111.