Povodom obilježavanja 150-e godišnjice bitke na Grahovcu, Vlada Crne Gore i opština Nikšić su na zaravnjenom uzvišenju sa desne strane magistralnog puta Risan-Nikšić-Žabljak, u čijoj je blizini 11. maja 1858. godine počela bitka na Grahovcu, podigli  spomenik ratnicima 1858. godine na Grahovcu.

Četvorougaoni spomen-obelisk je od bijelog mermera, visko 10 metara, debljina se postepeno smanjuje sa 1,30 metara na postolju na 0,50 metara na vrhu. Na zapadnoj strani obeliska uklesan je grb Crne Gore, a ispod tekst posvete: ,, POBJEDNICIMA SA GRAHOVCA 1858. GODINE“.  Ispod toga Njegoševi stihovi-priznanje ratnicima:

,, SPOMENIK JE VAŠEGA JUNAŠTVA,

CRNA GORA I NJENA SLOBODA“.

Autor spomenika je akademski vajar Pavle Pejović[1].

Osim vojničkih rezultata ova bitka je imala i velike političke rezultate. Po prvi put, jedan crnogorsko-osmanski sukob postao je predmet međunarodne konferencije velikih sila. Na međunarodnoj konferenciji u Carigradu, krajem 1858. godine, Crna Gora dobila je značajno teritorijalno proširenje. Još važniji dobitak je bio zvanično međunarodno priznanje državne granice Crne Gore prema Osmanskom carstvu, od strane velikih sila.[2]

O bici na Grahovcu pisali su u svojim redovnim izvještajima ruski konzuli Petković i Jonin, francuski Ekar i Viet, austrijski Dubravčević, kao i austrijski poglavari iz Kotora i Dubrovnika, dopisnici Srpskog dnevnika, Srpskih novina, belgijski Le Nord, zagrebački Agramer Zeitung, turski Jurnal de Constantinople i mnogi drugi evropski listovi.[3]

Jula 2020. izvršena je rekonstrukcija platoa i prilaza spomenika na Grahovcu[4].

[1] Veljko Bijelić, Spomen obilježja oslobodilačkih ratova u opštini Nikšić, Nikšić, 2014, str. 17-18.

[2] Knjaz Danilo Petrović Njegoš, Politički spisi (priredio Živko M. A ndrijašević), Matica, Podgorica, 2013, str78-80.

[3] Nada Tomović, Odjek bitke na Grahovcu u evropskom javnom mnjenju, Zbornik radova Bitka na Grahovcu i crnogorsko pitanje, Nikšić, 2019, str, 132 i 135.

[4] Bemax.me/vijesti/ pogledajte-kako-je –izvršena-rekonstrukcija-spomenika-junacima-sa-ggrahovca (pristupljeno 16.3.2021)

Miodrag Ćetković, Grad kulture